Alupihan o Centipede: Ano ang Dapat Gawin sa Kagat ng Alupihan?

Ang artikulong ito ay tatalakay sa mga dapat mong gawin kung ikaw ay makagat ng alupihan o centipede. Pag-uusapan din natin ang mga paraan kung paano puksain ang alupihan at harangan sila na hindi na makabalik pa sa bahay mo.

Ano ang alupihan?

Ayon sa pagtaya ng mga dalubhasa, may mahigit 2000 uri ng alupihan o centipede ang matatagpuan sa buong daigdig, subalit ang pinag-uusapan natin ngayon ay ang house centipede o ang alupihan na tumitira sa mga bahay at gusali. Ito ang tanging uri ng alupihan na ginugugol ang buong buhay sa loob ng mga gusaling gawa ng tao. Ang alupihan ay kapamilya ng mga insekto subalit ito ay hindi insekto. Di tulad ng mga insekto, ang alupihan ay may higit sa anim na mga paa, ang totoo, ang isang adultong alupihan ay may average na 30 paa. Nangingitlog ang mga alupihan ng 50 hanggang 100 itlog isang beses kada taon at nabubuhay ng 3 hanggang 7 taon. Ginugugol nila ang buong buhay nila sa pagtago sa madidilim na lugar kung umaga, at paghahanap ng kanilang pagkain pag gabi. Dahil sa kailangan nilang manatili sa madilim at mamasa-masang mga lugar para mapanatili nila ang tubig sa kanilang mga katawan, ang mga alupihan ay madalas na makita sa ilalim ng bato, balat ng kahoy, mga nabubulok na dahon, sa mga basements at banyo.

Tandaan, ang kagat ng alupihan ay maaaring maging seryosong kundisyon dahil sa taglay nitong matapang na kamandag na siyang ginagamit nila upang paralisahin ang kanilang mga biktimang gagawing hapunan. Bagaman kagat ang tawag natin sa pinsala na dulot ng alupihan, ang totoo ay hindi ito dahil sa kagat. Ito ay pinsala na dulot ng pagturok ng kanilang matatalim na mga paa sa balat ng kanilang mga biktima kasabay ng pag inject nila ng venom.

Bagaman ang kagat ng alupihan ay maaaring magdulot sakit at pamamaga, karamihan sa mga kaso ng kagat ng alupihan ay hindi naman seryoso, maliban na lamang kung ang taong nakagat ay may allergy sa mga insekto.

Ano ang mga sintomas ng kagat ng alupihan?

Ang pagtukoy sa mga sintomas ng kagat ng alupihan ay madali lamang. Ang mga ito ay kagyat na makikita pagkatapos lamang na makagat ang balat ng biktima. Sa halos lahat ng mga kaso, ang mga biktima ay nakararanas ng matinding pangangati o pamumula ng balat. Ang iba ay nakakaranas ng matinding pananakit sa mismong bahagi ng balat na kinagat ng alupihan.

Ang mga sintomas ng kagat ng alupihan ay depende sa laki ng alupihan. Narito ang ilan sa mga sintomas na kailangan mong bantayan.

• Masakit at namamagang kulani malapit sa apektadong bahagi
• Mahapding pakiramdam sa bahaging kinagat ng alupihan
• Pagkalito, pagsusuka at pagkahilo
• Pagbilis ng pulso at tibok ng puso

Kung bata ang nakagat, malamang na ito ay mauwi sa pagkakaroon ng allergy o impeksyon. Malala man o hindi ang mga sintomas, kailangang lapatan agad ng lunas ang biktima sa lalong madaling panahon. Ang pagsasagawa ng first aid sa apektadong bahagi ng balat ay makakatulong na makaiwas sa impeksyon.

Pangunang lunas sa kagat ng alupihan

Bagaman ang kagat ng alupihan kung minsan ay parang kagat ng ahas, ito ay kadalasan nang hindi naman nakamamatay kaya hindi mo kailangang magpanic. Ang pagsasagawa ng pangunang lunas ay makakatulong na mabawasan ang anumang sintomas ng kagat ng alupihan.

Narito ang mga dapat mong gawin kung ikaw o ang iyong mga kapamilya o kaibigan ay mapinsala ng alupihan:

• Hugasang mabuti ang sugat gamit ang sabong anti-bacterial
• Kung may matinding pananakit at pamamaga, maaari kang gumamit ng hot compress sa apektadong bahagi
• Magpahid ng turmeric paste sa apektadong bahagi para makaiwas sa posibleng impeksyon. Maaari kang gumamit ng anumang komersyal na antiseptic na solusyon.

Kadalasan na, ang mga sintomas na ito ay maaaring mabawasan sa pamamagitan ng pangunang lunas gamit ang natural na mga sangkap. Pero, may ilang mga pagkakataon na kailangan mong uminom ng pain reliever para makayanan mo ang pananakit. Kung ang impeksyon o ang pananakit ay hindi mawala sa loob ng ilang araw, kailangan mo nang komunsulta sa doktor. At kahit na nawala lang ang pananakit, kailangan mong magpaturok ng anti-tetanus injection para makatiyak ka na hindi ito hahantong sa seryosong kumplikasyon.

Epektibong pamatay sa alupihan

Sabi nga nila, ang pinaka mahusay na gamot ay ang mismong pag-iwas na magkaroon ng sakit. Sa ganun ding paraan, ang pagpatay o pagtaboy sa alupihan sa bahay ay ang siyang pangunahing paraan para makaiwas ka sa kagat ng mapanganib na organismong ito.

Ano ang pinaka epektibong pamatay sa alupihan? Simple lang! Kung makakita ka ng isa, patayin mo na agad. Pero baka mahirapan ka ng kaunti dahil ang nilalang na ito ay sadyang mabilis tumakas. Pero sulit naman ang paghahabol mo sa alupihan dahil ang pesteng ito ay hindi naman madalas na naninirahan ng magkakasama. Kaya kung mapatay mo ang alupihan na nakita mo, baka iyon na ang huling alupihan sa bahay mo. Kung ayaw mong tirisin ang alupihan na nakita mo, pwede mo itong habulin at sumpitin ng aerosol spray na pang insekto. Karamihan sa mga spray na pang insekto ay epektibo rin sa alupihan.

Makakatulong din ang pagpatay o pagtaboy sa maliliit na mga insekto na nasa loob ng bahay mo na maaaring pagkain ng mga alupihan. Kung mawawalan sila ng pagkain, wala nang dahilan para manirahan ang mga pesteng ito sainyo kaya’t lilipat sila ng bahay na kung saan marami silang makukuhang pagkain.

Dahil sa madaling matuyo ang katawan ng alupihan, naghahanap sila ng lugar na mamasa-masa tulad ng mga basement o banyo. Subukan mong maglaan ng panahon na linisan ang mga lugar na ito sa bahay mo. Baka sakaling matunton mo ang kanilang mga pinagtataguan!

Huwag ka ring magtatambak ng labahin! Base sa aking sariling personal na karanasan, ang alupihan ay naninirahan din sa mga nakatambak na basang labahin. Kung hindi ka regular maglaba, huwag kang magtatago ng basang mga damit nang hindi ito pamugaran ng pesteng mga insekto tulad ng mga ipis o alupihan. Kung minsan, ang pinakamabisang pamatay hindi lamang ng alupihan kundi ng ano pa mang peste ay pagpapanatili ng kalinisan ng bahay!